سوئیس ۱۹۵۴

باز هم در مسابقات سال ۱۹۵۴ تغییراتی در سیستم بازی‌ها داده شد. بازی‌های این دوره همانند دوره‌های اخیر جام جهانی، به‌صورت گروهی در دور مقدماتی و تک‌حذفی در مرحله بعدی برگزار شد. تیم‌ها در دور مقدماتی در گروه‌های جهارتائی تقسیم شدند که ۲ تیم نخست هر گروه به مرحله یک‌چهارم نهائی راه یافتند. در این دوره از ۴۵ تیمی که در مرحله انتخابی به میدان رفتند، ۱۶ تیم به جام جهانی راه یافتند.

تیم‌های ترکیه، کره‌جنوبی و اسکاتلند برای نخستین بار در این بازی‌ها حضور پیدا کردند. آلمان غربی پس از پایان جنگ جهانی و جدا شدن از آلمان شرقی برای نخستین بار به بازی‌ها می‌آمد. کره‌جنوبی نخستین تیم آسیائی بود که در جام جهانی بازی می‌کرد. این تیم شش بار دیگر به جام جهانی راه یافت (با احتساب ۲۰۰۶ آلمان) که از این نظر در میان دیگر تیم‌هی آسیائی رکورددار است. پیش‌بینی می‌شد مجارستان با توجه به قهرمانی در المپیک ۱۹۵۲ هلسینکی و شکست‌ناپذیری‌اش در ۲۸ بازی بین‌المللی پیوسته، بدون دردسر به قهرمانی برسد. این تیم با داشتن ستارگانی چون پوشکاش، کوچیش، و بوژیک با قدرت تمام و شکست‌های سنگینی که بر تیم‌های کره‌جنوبی(9 – 0) و آلمان غربی (۳-۸) تحمیل کرد، با زدن ۱۷ گل‌ زده و ۲ بازی به‌عنوان نخستین تیم از گروه خود صعود کرد.

این تیم در مراحل بعدی با پیروزی بر برزیل و اروگوئه با اقتدار کامل به فینال راه یافت و مقابل همگروه دور مقدماتی خود آلمان غربی قرار گرفت. آلمان غربی که پس از مجارستان به‌عنوان تیم دوم به یک‌چهارم نهائی صعود کرده بود، برای نخستین بار در جام جهانی حضور می‌یافت. این ۲ تیم در بازی فینال مقابل هم قرار گرفتند و با اینکه مجارستان در دور مقدماتی ۸ بر ۳ آلمان‌غربی را شکست داده بود، در بازی فینال با نتیجه ۳ بر ۲ مغلوب آلمان‌غربی شد. بدین‌ترتیب آلمان غربی در نخستین تجربه حضورش در جام جهانی به‌عنوان قهرمانی این بازی‌ها دست یافت. این تیم که تا سال ۱۹۹۰ با عنوان آلمان غربی با جمهوری فدرال آلمان از سال ۱۹۵۴ بدون وقفه در جام جهانی شرکت داشت، در مجموع ۳ بار عنوان قهرمانی جام جهانی را به‌دست آورد. از سال ۱۹۹۰ به بعد، پس از اتحاد آلمان شرقی و آلمان غربی این ۲ تیم تحت عنوان تیم ملی آلمان پا به میادین بین‌المللی گذاشتند.

بازی‌های ۱۹۵۴ سوئیس ببا ۱۴۰ گلی که رد و بدل شد، پرگل‌ترین دوره این مسابقات از ابتدا تا جام ۱۹۸۲ اسپانیا بود. با توجه به تعداد کمتر تیم‌ها و مسابقات (۱۶ تیم و ۲۶ بازی) نسبت به جام اسپانیا (۲۴ تیم و ۵۲ بازی) می‌توان این جام را با متوسط ۴، ۵ گل در هر بازی، پرگل‌ترین دوره تاریخ جام جهانی دانست.ساندور کوچیش با ۱۱ گل زده در صدر جدول گلزنان این دوره جای گرفت. این آخرین دوره مسابقات بود که ژول ریمه، بنیانگذار جام جهانی در آن حضور داشت. ژول ریمه که برای ۳۳ سال ریاست فیفا را بر عهده داشت، ۲ سال بعد در سن ۸۳ سالگی در گذشت. مجسمه جام جهانی تا سال ۱۹۷۰ با شکلی متفاوت با شکل امروزی، جام ژول ریمه نام داشت که برزیل با قهرمانی در سال ۱۹۷۰ به‌عنوان نخستین تیمی که ۳ بار جام ژول ریمه را به‌دست آورده، برای همیشه این جام را به خانه برد.        

سوئد ۱۹۵۸

برای بار دوم در تاریخ جام جهانی، اروپا دو دوره موالی برای میزبانی برگزاری بازی‌ها برگزیده شد. این جام قطعاً یکی از خاطره‌انگیزترین دوره‌های جام جهانی برای برزیل است. این تیم که در تمام دوره‌های پیش از ۱۹۵۸ شرکت کرده بود، بهترین نتیجه‌ای که به‌دست آورد مقام نایب قهرمانی سال ۱۹۵۰ بود. درخشش برزیل در جام سرآغازی بود برای موفقیت‌های بعد این تیم. برزیل تنها تیم جهان است که در تمام ۱۸ دوره جام جهانی حضور داشته است و با بیشترین تعداد بازی، گل زده و امتیاز سال‌ها است که پرافتخارترین تیم ملی جهان محسوب می‌شود.

جام ۱۹۵۸ سوئد، میدان درخشیدن ستارگانی چون ژوست فانتن، بابی چارلتون و گارینشا بود، اما در این دوره بدون شک نام بازیکن افسانه‌ای تاریخ فوتبال جهان پیش از همه به اذهان خطور می‌کند؛ ستاره ۱۷ ساله تیم ملی برزیل ”پله

“. ۱۶ تیم از میان ۵۵ تیم مرحله انتخابی به بازی‌ها راه پیدا کردند که تیم‌های ایرلند شمالی، ولز و اتحاد جماهیر شوروی نخستین تجربه حضور خود در جام را آزمودند. ۴ تیم برزیل، آلمان غربی، فرانسه و سوئد با شکست حریفان خود به مرحله نیمه نهائی راه یافتند. در این مرحله برزیل مقابل فرانسه‌ای قرار گرفت که با ۱۵ گل زده بهترین خط حمله جام را در اختیار داشت. این بازی با نتیجه پرگل ۵ بر ۲ به سود برزیل خاتمه یافت و برزیل به بازی فینال رسید.

در بازی دیگر نیمه‌نهائی آلمان غربی، مدافع قهرمانی در مقابل سوئد که از مزیت میزبانی بهره می‌جست، قرار گرفت که این بازی با نتیجه ۳ بر یک به سود آلمان‌غربی تمام شد. برزیل با ستارگانی چون پله،( ماریو ژاگالو که بعدها در سال ۱۹۷۰ در نقش مربی برزیل را به قهرمانی رساند)، واوا و گارینشا مقابل سوئد قرار گرفت که برای نخستین بار به فینال جام می‌رسید.

برزیل این بازی را نیز مانند بازی نیمه‌نهائی با نتیجه ۵ بر ۲ از آن خود کرد و پس از ۲۸ سال از آغاز جام جهانی و حضور در ۶ دوره برای نخستین بار این جام را به خانه برد. در بازی فینال پله ستاره نوجوان برزیل ۲ گل، ”واوا“ ۲ گل و ماریو زاگالو یک گل برای برزیل به ثمر رساندند. ژوست فانتن فرانسوی با ۱۳ گل زده در این بازی‌ها نام خود را به‌عنوان بهترین گلزن تمام ادوار جام جهانی در تاریخ فوتبال جهان ثبت کرد. این تنها دوره‌ای بود که یک تیم غیراروپائی در مسابقاتی که در اروپا برگزار می‌شد، موفق به فتح عنوان قهرمانی شد.

با سپاس

محرم سعیدی